Jakie prawa i obowiązki ma zatrzymany w postępowaniu karnym?

Zatrzymanym w postępowaniu karnym określa się osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa, wobec której zastosowany został środek przymusu w postaci pozbawienia wolności. Co jednak ważne, do momentu wydania w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku, jest on uznawany za niewinnego. Osobę podejrzaną można zatrzymać, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie że popełniła ona przestępstwo. Podkreślić należy, iż nie będzie to podejrzenie a przypuszczenie. Tym samym, nie potrzeba żadnych dowodów potwierdzających wystąpienie danej okoliczności i popełnienie przez osobę zatrzymaną określonego czynu.

Przesłanki zatrzymania osoby podejrzanej

Oprócz uzasadnionego przypuszczenia popełnienia przestępstwa przez określoną osobę, muszą zaistnieć następujące przesłanki:

1) zachodzi obawa ukrycia się określonej osoby lub obawa ucieczki,

2) nie można ustalić tożsamości danej osoby,

3) zachodzi obawa zatarcia śladów popełnienia przestępstwa.

Należy wspomnieć, iż w postępowaniu karnym osobną przesłanką do zatrzymania jest pozbawienie wolności w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa przemocy domowej. W ramach tego zatrzymania Policja jest uprawniona do zatrzymania osoby, która wspólnie zamieszkuje z inną osobą, w sytuacji kiedy występuje uzasadnione przypuszczenie, że stosowała ona przemoc lub groziła jej zastosowaniem wobec innego domownika i zachodzi obawa, że będzie ją stosowała, jeżeli nie zostanie zatrzymana. Ponadto, w postępowaniu karnym wyróżniamy również zatrzymanie obligatoryjne. W ramach niniejszego zatrzymania Policja zatrzymuje daną osobę w związku z podejrzeniem stosowania przemocy domowej – jeżeli przestępstwo przeciwko domownikowi

zostało popełnione przy użyciu niebezpiecznego narzędzia (np. noża) i zachodzi obawa, że takie przestępstwo zostanie popełnione ponownie.

Okres zatrzymania w postępowanie karne

Należy wskazać, iż w Kodeksie postępowania karnego został wprowadzony limit czasowy – dotyczący okresu zatrzymania osoby podejrzanej. Zgodnie z niniejszymi regulacjami zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 48 h od chwili zatrzymania właściwego. Organ dokonujący zatrzymania jest obowiązany w ciągu 48 h zdecydować, czy złoży w sądzie wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Natomiast,po wystąpieniu ze wskazanym wnioskiem i doprowadzeniu odpowiedniej osoby do sądu, zatrzymanie zostaje przedłużone jeszcze o 24 h. W tym okresie czasu sąd podejmie decyzję co do zastosowania tymczasowego aresztowania. Jeżeli nie zostanie wydana żadna decyzja procesowa, a zatrzymanie nie będzie uchylone, wówczas takiej osobie należy się odszkodowanie.

Zażalenie na zatrzymanie w postępowaniu karnym

W postępowaniu karnym zatrzymanemu przysługuje uprawnienie do złożenia zażalenia na zatrzymanie. Niniejsze zażalenie składa się przed wszczęciem postępowania lub po jego wszczęciu i właściwym do rozpoznania jest sąd rejonowy (jeżeli zatrzymania dokonuje prokurator). W przypadku zatrzymania przedprocesowego w postępowaniu karnym właściwy do rozpoznania niniejszego zażalenia jest sąd właściwy ze względu na miejsce zatrzymania. Co ważne, zażalenie na zatrzymanie przysługuje w ciągu 7 dni od dnia zatrzymania.

W zażaleniu składanym do Sądu zatrzymany kwestionuje wystąpienie wymienionych przesłanek:

1) zasadności zatrzymania – zatrzymany kwestionuje podstawy do dokonania zatrzymania,

2) legalności zatrzymania – zatrzymany twierdzi, iż funkcjonariusze Policji dokonując zatrzymania postąpili niezgodnie z przepisami,

3) prawidłowości zatrzymania – przekroczenie uprawnień przez funkcjonariuszy, brak pouczenia, niezasadne użycie środków przymusu, niewspółmierność środków przymusu.

Sąd ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć niniejsze zażalenie. Jeżeli stwierdzi, iż zatrzymanie było nielegalne bądź niezasadne wówczas zarządza niezwłoczne zwolnienie zatrzymanego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zatrzymania, przy jego legalności i zasadności, Sąd nie może nakazać zwolnienia.

W przypadku składania opisanego zażalenia w postępowaniu karnym w sądzie, warto skorzystać z usług profesjonalnego pełnomocnika np. radcy prawnego lub adwokat poznań , który zadba o to aby zostało ono sformułowane szczegółowo, z podaniem wszelkich okoliczności wskazujących na bezzasadność, nielegalność czy nieprawidłowość zatrzymania.